Close
Demans ismini latince zihin anlamına gelen “mens” kelimesinden alır, demans zihnin yokluğu anlamındadır. Daha açık bir tanım yapmak istersek; yetişkin insan beyninde herhangi bir olumsuz etkiye bağlı olarak, unutkanlık, hesaplama, kişilik değişikliği, günlük işlerde beceriksizlik gibi yakınmaların ortaya çıkması ve hayatını etkileyecek düzeyde artış göstermesidir, diye tanımlayabiliriz. Bu etkilenme devamlılık arz eden ve genelde gittikçe kötüleşen bir klinik tablo oluşturmaktadır.
Demans belirtileri, bilişsel fonksiyonlar, davranış belirtiler ve işlevsel alan olmak üzere 3 alanda ortaya çıkmaktadır. Bilişsel fonksiyon bozuklukları, unutkanlık, çevreyi ve yönleri algılamada bozukluk, kaybolma, konuşma bozuklukları, el becerilerinde bozulma nesneleri görme veya dokunmakla tanıma ve anlamada bozulma gibi belirtilere yol açar. Davranış bozuklukları, apati, konuşmanın azalması,sekse veya yemeğe aşırı düşkünlük, düşünce bozuklukları (Bakıcı paramı çalıyor, eşim beni aldatıyor vs.), depresyon veya mani hali, sonradan gelişmiş fobiler, uygunsuz toplama istifleme veya amaçsız tekrarlama hareketleri şeklinde ortaya çıkabilmektedir. İşlevsel alandaki yetersizlikler; işini sürdürmede, evde veya sokakta işleri yürütebilme yeteneklerinde kayıplar şeklinde kendini gösterir. Alış veriş mali işleri çekip çevirmek, günlük aygıtları kullanmak, hobilerini sürdürmek ve kendisine bakım gibi eskiden kolaylıkla yapılan işler artık yardımsız yapılamaz olur. Demans nedenine ve derecesine göre bazı hastalarda yürüyüş bozuklukları, felçler, titremeler, idrar inkontinansı, bayılmalar ve uyku bozuklukları da görülebilmektedir.
Demans nedenleri primer ( dejeneratif) ve sekonder nedenler olmak üzere 2 ana başlık altında toplanmaktadır. Primer demans nedenlerinden en sık görünenler; Alzheimer Hastalığı, Lewy cisimcikli demans, Fronto-temporal demans, Parkinson hastalığı demansı’dır. Primer demanslarda beyinde belirli bölgelerden başlayarak nöronların fonksiyon bozukluğu ve nöron kaybı söz konusudur. Hastalık ilerledikçe bu alan genişlemekte ve beyinde atrofi adı verilen görüntüye neden olmaktadır.Sekonder demans nedenleri arasında; inme, Binswanger hastalığı, hidrosefali, vitamin B12 eksikliği, hipotroidi, karaciğer hastalıkları, ilaçlar beynin enfeksiyon hastalıkları, beyin tümörleri ve otoimmun hastalıklar en sık görülenlerdir.
Demans tanısı için hastadan ve yakınından yakınmaları, önceden beri var olan hastalıkları, kullandığı ilaçlar ve ailesindeki hastalıklar hakkında ayrıntılı bilgi alınır. Nörolojik muayene yapılır ve demans tanısında kullanılan nöropsikolojik testlerle değerlendirilir. Nedene yönelik kan tetkikleri ve kranial MRG ile beyin görüntülemesi yapılır. Sekonder demans düşünülen durumlarda etyolojik hastalığa yönelik tahliller yapılabilir.
